«Να απελευθερώσουμε το ανθρώπινο μυαλό απ’ τη σκλαβιά…»
Ο Γουίλιαμ Γκόντγουιν (1756-1836) είναι ένας από τους μεγάλους διανοητές του Αναρχισμού, γεννήθηκε στο Wisbech, Cambridgeshire Fens, στην Αγγλία και έγραψε το «Έρευνα σχετικά με την Πολιτική Δικαιοσύνη» το 1793 και ήταν από τα πρώτα βιβλία που έθεταν με πολύ σαφή τρόπο τις οικονομικές και πολιτικές αρχές του αναρχισμού.Το παρακάτω είναι ένα απόσπασμα από το βιβλίο:
Ο Γκόντγουιν θεωρούσε την κοινωνία σαν ένα φυσικό φαινόμενο που έλκει την καταγωγή του απ’ τον φυσικό κόσμο και μπορεί να βελτιωθεί προς μια καλύτερη τάξη πραγμάτων: μια αποκεντρωμένη κοινωνία που βασίζεται στην ισοτιμία και την εθελοντική ανταλλαγή του υλικού πλούτου. Αυτός ο ιδανικός κόσμος της ατομικής δικαιοσύνης και ισότητας θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω της εκπαίδευσης και της προπαγάνδας κι όχι μέσω των πολιτικών δραστηριοτήτων, μιας και, κατά την γνώμη του, οι πολιτικές, ακόμα και οι επαναστατικές αλλαγές θα ήταν προσωρινές εκτός εάν βασίζονταν πάνω σε μια βαθύτερη αλλαγή των ηθικών αντιλήψεων.
Ήταν πεπεισμένος ότι η κυβέρνηση είναι και περιττή και επιβλαβής στην διευθέτηση των ανθρώπινων υποθέσεων και υποστήριζε ότι από τη στιγμή που η κυβέρνηση είναι η μοναδική τόσο ισχυρή δύναμη επιρροής πάνω στον ανθρώπινο χαρακτήρα και την ανθρώπινη συμπεριφορά, αυτή πρέπει να θεωρηθεί υπεύθυνη για την πλειονότητα των ανθρώπινων προβλημάτων. Εάν η αρχή της διακυβέρνησης και οι συνέπειές της εξαλείφονταν, τότε ο ανθρώπινος νους κατά τρόπο φυσικό θα ανέβαινε σε ένα ανώτερο επίπεδο λογικής, δικαιοσύνης και αλήθειας:
«Με πόση αδημονία θα πρέπει κάθε ενημερωμένος φίλος του ανθρώπινου είδους να προσδοκά την διάλυση της κυβέρνησης, αυτής της κτηνώδους μηχανής, η οποία είναι η μόνη μόνιμη αιτία των δεινών της ανθρωπότητας, η ίδια η οντότητά της εμπεριέχει κάθε λογής εγγενή κακά, τα οποία δεν πρόκειται να εξαλειφθούν παρά μόνο με την πλήρη εκμηδένισή της»
Η κυβέρνηση στην πράξη εργάζεται κυρίως για τους πλούσιους, ευνοεί την ατομική εξουσία και ενισχύει την «υποτιθέμενη ανωτερότητα του πλούτου». Ενθαρρύνει τον ανταγωνισμό, τον φθόνο και την απληστία, στηρίζει την οικονομική ανισότητα, προξενεί κοινωνική αποσύνθεση, πείνα και πόλεμο, και είναι ο κυριότερος εχθρός του «πλέον επιθυμητού πράγματος: της πνευματικής και ηθικής ευτυχίας του ανθρώπινου είδους». Η ανθρωπότητα, άπαξ και ελευθερωθεί από την κυβέρνηση, θα μπορεί να βελτιώνεται επ’ αόριστον.
«Η επιδίωξη της τελειότητας είναι από τα πλέον χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ανθρώπινου είδους, έτσι ώστε τόσο η πολιτική όσο και η πνευματική κατάσταση της ανθρωπότητας μπορεί να θεωρηθεί ότι βρίσκονται σε μια πορεία σταδιακής βελτίωσης».
Φυσικά η ανθρώπινη επιδίωξη της τελειότητας έχει όρια και περιορισμούς. Τα γηρατειά, ο θάνατος, η φυσική και ηθική αδυναμία είναι μερικά παραδείγματα καταστάσεων που δεν μπορούν να αποφευχθούν. Όμως άλλοι περιορισμοί, οι σημαντικότεροι εκ των οποίων είναι η κυβέρνηση και η εξουσία, μπορούν και πρέπει να αποφεύγονται. Η ευκαιρία για να γίνει κάτι τέτοιο βρίσκεται μέσα στην ίδια την φύση της ανθρώπινης κοινωνίας απ’ τη στιγμή που μέσα στην κοινωνία υπάρχει το μεγαλύτερο δυνατό περιθώριο ελευθερίας: ελευθερία για πειραματισμό, ανακαλύψεις, εφευρέσεις, δημιουργικότητα και άσκηση της ελεύθερης βούλησης. Ωστόσο η εξουσία τα περιορίζει όλα αυτά και εκτρέπει τη διάνοια μακριά από τη φυσική δικαιοσύνη. Η διάνοια, άπαξ και απελευθερωθεί από τις αλυσίδες της εξουσίας θα κινηθεί πιο κοντά προς μια κατάσταση φυσικής δικαιοσύνης.
Η έννοια της δικαιοσύνης είναι κεντρική στη φιλοσοφία του Γκόντγουιν. Οι απαρχές της κοινωνίας βρίσκονται στην ανάγκη για αλληλοβοήθεια μεταξύ των ανθρώπων, κινητήρια δύναμη της οποίας είναι η αρχή της δικαιοσύνης «Ένας κανόνας διαγωγής που προέρχεται από τη σχέση μιας ύπαρξης με μια άλλη«, και που απαιτεί να κάνουμε ό,τι μπορούμε για την ευημερία των άλλων και για να βοηθήσουμε τους άλλους. Είμαι προορισμένος, γράφει, να χρησιμοποιήσω τα ταλέντα μου, την αντίληψή μου, και τον χρόνο μου για την προαγωγή της μεγαλυτερης δυνατής ποσότητας κοινού καλού.
Αλλά το γενικό καλό δεν πρέπει ποτέ να τίθεται πάνω απ’ το ατομικό: «Η κοινωνία δεν είναι παρά ένα άθροισμα ατόμων. Τα κοινωνικά δικαιώματα κι οι υποχρεωσεις πρέπει να είναι το άθροισμα των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων των μελών της. Κανένα από τα δύο δεν είναι πιο αυθαίρετο από το άλλο». Η κοινωνία υπάρχει προς όφελος του ατόμου και όχι το αντίστροφο. Στην πραγματικότητα, η μεγαλύτερη βελτίωση της ανθρωπότητας θα προέλθει από την βελτίωση των ατόμων, χάρη στην οποία «διευρύνεται η αντίληψή μας, ενεργοποιείται η αρετή, μας πλημμυρίζει η συνείδησή της ανεξαρτησίας μας και προσεκτικά εξαλείφεται οτιδήποτε μπορεί να εμποδίσει τους κόπους μας«.
http://dwardmac.pitzer.edu/anarchist_archives/godwin/Godwinchronol.html
Paradise Lost Thesis 