Ο κύκλος του Ώλστερ (θεολογία των Κελτών)

Η ομάδα της επικής πρόζας που είναι συνολικά γνωστή ως Κύκλος του Ώλστερ αφορά τις δραστηριότητες των Ουλάιντ ή ανθρώπων του Ώλστερ, ιδιαίτερα τη μεγάλη σύγκρουσή τους με τη γειτονική επαρχία του Κόναχτ, και τα κατορθώματα του ήρωά τους, του Κου Χουλάιν. Κεντρική θέση στον κύκλο κατέχει το Tain Bo Cuailnge (η επίθεση του ταύρου του Κουάιλνγκε), που πιθανώς πρωτοσυντέθηκε τον 8ο αι.μ.χ. Το Tain διασώθηκε σε πολλές σημαντικές παραλλαγές, παλαιότερη από τις οποίες είναι η Leabhar na h Uidre (βιβλίο της σκούρας αγελάδας) που συντάχθηκε στο Κλόνμακνοϊς, κομητεία Όφαλι, από τρεις μοναχούς, ο ένας από τους οποίους πέθανε το 1106. Ενώ γενικά υποθέτουμε ότι ο Κύκλος του Ώλστερ αποτελεί μεταγενέστερη συλλογή πολύ παλαιότερων προφορικών παραδόσεων, κάποιοι μελετητές πρόσφατα προέβαλαν πειστικά επιχειρήματα ότι  εξ αρχής επρόκειτο για λογοτεχνική σύνθεση που παραδόθηκε προφορικά κατά την πρώιμη ιστορική περίοδο.

Tο μωσαϊκό "Táin Mural thing" στην πλατεία Setanta στο Δουβλίνο

Το αξιόλογο μυθολογικό περιεχόμενο του Κύκλου του Ώλστερ είναι πολύ σαφές. Αν και συντάχθηκε σε χριστιανικό περιβάλλον, οι πρώτοι μοναχοί γραφείς ίσως ήταν οι filidh, οι φύλακες της παλιάς γνώσης, που είχαν εμβαπτιστεί στις αρχαίες τελετουργικές παραδόσεις και σκοπός τους ήταν να διασώσουν το μύθο σε γραπτή μορφή. Δεν υπάρχει λόγος να μην δεχθούμε ότι η θρησκευτική και τελετουργική παράδοση της «ειδωλολατρικής» Ιρλανδίας συνεχίστηκε και στη χριστιανική περίοδο.

Το έπος Tain Bo Cuailgne

Το ότι η μυθολογία κυριαρχεί στον Κύκλο του Ώλστερ αποδεικνύεται ολοφάνερα από το κεντρικό του θέμα, το Tain, που περιγράφει το μεγάλο πόλεμο μεταξύ Ώλστερ και Κόναχτ για έναν πελώριο ταύρο, τον Ντον (Καστανό) του Κουάιλνγκε στο Ώλστερ. Η ιστορία δεν έχει να κάνει με τη ζωοκλοπή ως συνηθισμένη λαϊκή διασκέδαση, αλλά με ένα φανταστικό και υπερφυσικό ζώο, γύρω από το οποίο υφάνθηκε ένας μεγάλος μύθος αναζήτησης και μάχης. Η ιστορία ξεκινά με έναν πρόλογο στον οποίο ή βασίλισσα Μεντμπ και ο σύζυγός της Αϊλίλ του Κόναχτ κομπάζουν, ενώ έχουν ξαπλώσει, ο καθένας για αυτά που έχει στην κατοχή του. Το ζευγάρι είναι σχεδόν ισότιμο εκτός από ένα σημείο:ο Αϊλίλ κατέχει ένα μεγάλο ασπροκέρατο ταύρο τον Φίντμπεναχ.

Η Μεντμπ μάταια αναζητά στη χώρα της ένα πλάσμα με ανάλογη αίγλη, όταν μαθαίνει για το μεγάλο Κασταρό ταύρο του Ώλστερ που είναι στην ιδιοκτησία κάποιου Ντάιρε Μακ Φιάχνου, που συμφωνεί να δανείσει τον Ντον στη βασίλισσα με αντάλλαγμα μεγάλη αμοιβή. Όμως ακούγοντας ο Ντάιρε τους ανθρώπους της Μεντμπ να καυχώνται ότι θα έπαιρναν τον ταύρο με ή χωρίς την συγκατάθεση του ιδιοκτήτη του, ο Ντάιρε αρνείται την προσφορά της Μεντμπ και στέλνει τον Ντον σε κρυψώνα.
Η Μεντμπ αποφασίζει να εισβάλει στο Ώλστερ και να αρπάξει με τη βία τον Ντον, και τότε αρχίζει μακρόχρονος πόλεμος ανάμεσα στις δύο επαρχίες. Τη νύχτα πριν από την τελική αναμέτρηση, στέλνουν το Ντον στο Κόναχτ για ασφάλεια. Αυτός μουγκρίζει δυνατά καθώς οσμίζεται τη νέα γη και ο Φίντμπεναχ αντιλαμβάνεται τον εισβολέα. Οι άνθρωποι της βασίλισσας Μεντμπ ορίζουν τον ταραχοποιό Μπρίκριου (θεϊκή μορφή) ως κριτή στη μάχη μεταξύ των δύο ταύρων. Τα ζώα παλεύουν όλη μέρα και όλη νύχτα σε όλη την Ιρλανδία. Ο Ντον κυριαρχεί, καρφώνοντας τον Φίντμπεναχ του Αϊλίλ με τα κέρατά του, αλλά δεν επιζεί της σύγκρουσης και πεθαίνει από εξάντληση.

Η μάχη του Finnbheannach και Donn Cuailnge

Η μάχη των ταύρων συμβολίζει την πάλη μεταξύ Ώλστερ και Κόναχτ: ο θάνατός τους σημαίνει την ειρήνη μετά την πύρρεια νίκη των κατοίκων του Ώλστερ. Είναι σαφέστατο στο έπος Tain πως τα δύο ζώα έχουν υπερφυσική καταγωγή. Ο ήρωας Φέργους λέει ότι οι ζηλόφθονοι θεοί έστειλαν επίτηδες τα δύο ζώα στην Ιρλανδία για να προκαλέσουν πόλεμο και έχθρα ανάμεσα στους ανθρώπους. Περιγράφει πως οι ταύροι είναι μαγεμένα, μεταμορφωμένα πλάσματα, που αρχικά ήταν χοιροβοσκοί και μετά πήραν διαδοχικά άλλες μορφές, αλλά παρέμειναν πάντοτε πηγή συγκρούσεων και καταστροφών. Ο Καστανός ταύρος έχει ανθρώπινη κατανόηση: ανταποκρίνεται αμέσως όταν ο Κόρμακ τον εξορκίζει να καταβάλει ακόμα μεγαλύτερη προσπάθεια κατά του μεγάλου ταύρου του Κόναχτ.

______________________________________________________________________________________________________

πηγές:

Μιράντα Τζέην Γκρην – Μύθοι των Κελτών

http://irishkc.com/index.php/tain-mosaic-mural.htm

http://medieval.ucdavis.edu/TAIN/Default.htm

http://www.askaboutireland.ie/game3.html (αυτό είναι παιχνίδι interactive με βάση αυτό το μύθο)

http://library.thinkquest.org/C005417/bull.htm