Οι απαρχές του ισπανικού πολιτισμού (μέρος Α)

Στα πλαίσια ενός αφιερώματος που ετοιμάζω για κάποιους ισπανούς καλλιτέχνες που εκτιμώ ιδιαίτερα θα ήθελα να αναφερθώ στην δημιουργία του ιστορικού πλαισίου για την γέννεση του ισπανικού πολιτισμού. Πιστεύω πως αυτό και ένα -δύο ακόμη άρθρα θα είναι αρκετά για να έχουμε στέρεες βάσεις ώστε να αναπτύξω την ιδεολογία των καλλιτεχνών και να την συνδέσω με το πλούσιο πολιτιστικό παρελθόν αυτής της χώρας.

Πολύ πριν απ’τους Φοίνικες και τους Έλληνες, είχαν φτάσει στην Ισπανία οι Κέλτες, οι οποίοι αφού αναμείχθηκαν με τους γηγενείς Ίβηρες, δημιούργησαν τους Κελτίβηρες. Η Ισπανία είναι η τελευταία περιοχή της Ευρώπης όπου φτάνουν οι κινούμενοι προς τη Δύση Ινδοευρωπαίοι.

Η πόλη Γάδειρα ή Κάδιξ (Cadiz) στην Ισπανία

Η μεγάλη φοινικική πόλη Γάδειρα, το σημερινό Κάδιξ, δεν είναι μεσογειακή, αλλά βρίσκεται έξω απ’τον πορθμό του Γιβραλτάρ προς τον Ατλαντικό ωκεανό. Από εδώ θα διεκπεραιωθούν στην απέναντι βορειοαφρικανική ακτή οι βάνδαλοι για να συνεχίσουν εκεί τους βανδαλισμούς, αφήνοντας στην Ισπανία μόνο το όνομά τους Ανδαλουσία (Βανδαλουσία στην αρχαιότητα).

Τον 5ο αιώνα π.χ. οι φοίνικες των Γαδείρων κοντεύουν να εξαφανιστούν από τις συνεχείς επιθέσεις των γηγενών Κελτιβήρων. Οι βάσκοι της βορειοανατολικής Ισπανίας και της βορειοδυτικής Γαλλίας, στις δύο πλευρές των βόρειων Πυρηναίων, ακόμα και σήμερα διηγούνται ιστορίες από εκείνες τις μάχες ανάμεσα στους Φοίνικες και τους Κελτίβηρες. Οι Φοίνικες κάλεσαν σε βοήθεια τους ομοφύλους τους Καρχηδόνιους, απ’τη βόρεια Αφρική, οι οποίοι έρχονται, βοηθούν και μένουν μόνιμα. Στο εξής οι ιθαγενείς Ίβηρες, οι Κέλτες, οι Φοίνικες, οι Καρχηδόνιοι, οι έλληνες άποικοι που φτάνουν εκεί και σε λίγο οι Ρωμαίοι, οι Βησιγότθοι , οι Άραβες, οι Εβραίοι και οι Τσιγγάνοι, όλοι αυτοί θα συνεισφέρουν στην διαμόρφωση του σημερινού εθνολογικού χαρακτήρα της Ισπανίας αν και τον κυριότερο ρόλο θα παίξουν οι Βησιγότθοι και οι Άραβες.

Αμίλκα Βάρκα αρχηγός των Καρχηδόνιων (Hamilcar Barca)

Οι Καρχηδόνιοι ξεκίνησαν με αρχηγό τον Αμίλκα Βάρκα (η Βαρκελώνη είναι η πόλη που φέρει το όνομά του και μάλιστα σώζει ψήγματα του καρχηδονιακού πολιτισμού), το 238πχ να βοηθήσουν τους φοίνικες κατοίκους των Γαδείρων (Κάδιξ) οπότε και έμειναν για πάντα όπως προείπαμε. Ο Αμίλκας Βάρκας από το 238π.χ. που εισβάλλει στην Ισπανία μέχρι το 228π.χ. που δολοφονείται, έχει υποτάξει στην Καρχηδόνα σχεδόν ολόκληρη την Ισπανία. Ο διάδοχός του Ασδρούβας θα χτίσει άλλη μια καρχηδονιακή πόλη στην Ισπανία μετά την Βαρκελώνη του Βάρκα. Θα την ονομάσει Νέα Καρχηδόνα- Καρθαγένη στα ισπανικά. Η πόλη Βαλένθια και η πόλη Μουρκία (μισοαραβικές και οι δύο) με την Καρθαγένη δίπλα τους είναι το κομβικό παραθαλάσσιο σημείο όπου ενώνονται οι τρεις Ισπανίες: η αραβική, η βησιγοτθική και η λατινική.

Χάρτης της Καρχηδονιακής αυτοκρατορίας το 3ο αιώνα π.χ.

Το 201π.χ. μετά την οριστική ήττα των Καρχηδονίων του Αννίβα από τους Ρωμαίους στον δεύτερο καρχηδονιακό πόλεμο και τη συνθήκη της Ζάμα, οι Ρωμαίοι αποφασίζουν να εισβάλουν στην Ισπανία αφενός για να συντρίψουν τους εκεί ευρισκόμενους Καρχηδόνιους και αφετέρου για να βάλουν στο χέρι τους πλούσιους σιτοβολώνες.

Και ενώ τους Ρωμαίους τους κάλεσαν οι ντόπιοι Ίβηρες για να τους σώσουν από τους Καρχηδόνιους, τελικά οι προστάτες έγιναν κατακτητές κι αυτοί ως συνήθως. Οπότε αρχίζει ένας ανταρτοπόλεμος μεταξύ Ιβήρων και Ρωμαίων για περίπου 185 χρόνια , όπου νικούν οι δεύτεροι. Από το 15π.χ. και μέχρι την πτώση της, όταν λέμε ρωμαϊκή αυτοκρατορία εννούμε Ισπανία κυρίως. Δύο ρωμαίοι αυτοκράτορες ήταν ισπανοί – ο Τραϊανός και ο Αδριανός. Και μια πλειάδα από ισπανορωμαίους ποιητές ρήτορες και σοφούς όπως ο Σενέκας, ο Μαρτιάλης, ο Λουκιανός και ο Κουιντιλιανός. Οι Ρωμαίοι χάρισαν στους Ίβηρες τη σημερινή ισπανική γλώσσα, ένα μείγμα λατινικής και ιβηρικής.

____________________________________________________

πηγή: Λαοί της Ευρώπης, Β.Ραφαηλίδης