Θα δούμε στη συνέχεια κάπως πιο αναλυτικά το καντονιακό σύστημα διοίκησης, στη βελτίωση του οποίου σημαντικό ρόλο έπαιξε και ο δικός μας Ιωάννης Καποδίστριας, που μάλιστα είχε κατά νουν να το εφαρμόσει και στην Ελλάδα. Ο όρος canton είναι γαλλικός και σημαίνει διοικητική περιοχή μεταξύ επαρχίας και κοινότητας (δήμου).
Κατά κάποιον τρόπο, το καντόνι είναι μια ομάδα κοινοτήτων, μια ένωση συνεργαζόμενων κοντινών κοινοτήτων. (Όλοι οι δήμοι που συναποτελούν την ευρύτερη Αθήνα, θα μπορούσαν να οργανώσουν ένα καντόνι). Η Ελβετία έχει 22 τέτοια καντόνια.
Υπάρχει όμως μια λεπτή και κρίσιμη διαφορά ανάμεσα στη διοικητική περιφέρεια, ας πούμε τη δική μας νομαρχία και το καντόνι ή το ομόσπονδο κράτος και το καντόνι. Για να υπάρξει καντόνι πρέπει να είναι σαφώς διακεκριμένο γεωγραφικά από ένα άλλο γειτονικό καντόνι.
Σύμφωνα με την καντονιακή λογική, ο νομός Κυκλάδων, εδώ σε μας, θα έπρεπε να έχει τόσα καντόνια, όσα και τα νησιά των Κυκλάδων. Ένα φανταστικό «καντόνι των Κυκλάδων» δεν έχει λόγο ύπαρξης σαν καντόνι, ο νομός Κυκλάδων δεν μπορεί να είναι καντόνι. Διότι το καντόνι πρέπει να αυτοδιοικείται με απόλυτη διοικητική επάρκεια, που δεν παρεμποδίζεται από φυσικά αίτια. Λόγω της γεωγραφικής της διαμόρφωσης, η Ελλάδα με τα πολλά νησιά και τις γεωγραφικά ευδιάκριτες ηπειρωτικές περιοχές της είναι ιδανικός τόπος για την εφαρμογή καντονιακού διοικητικού συστήματος, πράγμα που όμως θα σήμαινε πλήρη και υποδειγματική αποκέντρωση – κι αυτό ακριβώς είναι που ΔΕΝ θέλουν οι μανδαρίνοι του κέντρου. Το ήθελε όμως ο «αυταρχικός» Καποδίστριας, ένας άνθρωπος τόσο φωτισμένος, που έπρεπε να πεθάνει σε τούτη τη χώρα του κοτσαμπάσικου σκότους που συνεχίζεται.
Προσέξτε τι συναρπαστικά από διοικητικής άποψης πράγματα συμβαίνουν στην Ελβετία σε τρία γεωγραφικώς ιδιόμορφα καντόνια, της Βασιλείας, του Άπεντσελ και του Ουντερβάλντεν. Το καθένα χωρίστηκε σε δύο υποκαντόνια, όταν διαπιστώθηκε πως η διοίκηση χώλαινε. Έτσι η πόλη της Βασιλείας (230.000 κάτοικοι περίπου) χωρίστηκε απ’ την ύπαιθρο του καντονιού της Βασιλείας (περίπου άλλοι τόσοι κάτοικοι), διότι η εκτεταμένη περιοχή του ενιαίου καντονιού εμπόδιζε την καλή διοίκηση! Στην πραγματικότητα λοιπόν τα καντόνια της Ελβετίας είναι 25: Στα 22 κανονικά προστίθενται και τα 3 ημικαντόνια, που αν και έχουν το ίδιο σύνταγμα και τους ίδιους νόμους με τα μητρικά, αυτοδιοικούνται πλήρως για λόγους πρακτικούς και όχι νομικούς ή εθνολογικούς.
Το σύνταγμα του 1874, που ισχύει και σήμερα, λέει πως τα καντόνια είναι κυρίαρχα κράτη με δικούς τους νόμους και δικό τους σύνταγμα και όχι απλώς ομόσπονδα κρατίδια. Όμως ταυτόχρονα είναι και ομόσπονδα κρατίδια, διότι εκτός απ’ τους νόμους ενός εκάστου υπακούουν και στους ομοσπονδιακούς νόμους, ώστε να συντονίζεται η δραστηριότητα όλων των καντονιών. Πάντως η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έχει ελάχιστες αρμοδιότητες. Το ομόσπονδο ελβετικό κράτος είναι εξαιρετικά χαλαρό όσον αφορά τη διοικητική άρθρωση των καντονιών του, και παρά ταύτα άκρως συνεκτικό, εξαιτίας του σχολαστικού σεβασμού των ελάχιστων ομοσπονδιακών νόμων.
Και το παραδοξότερο και συναρπαστικότερο όλων: Δύο καντόνια το Ούρι και το Γκλάρους, και τέσσερα ημικαντόνια (τα δύο του Ουντερβάλντεν και τα δύο του Άπεντσελ) δεν έχουν αντιπροσωπευτική, όπως τα άλλα, αλλά άμεση δημοκρατία. Εδώ τους νόμους δεν τους ψηφίζουν οι βουλευτές, αλλά ολόκληρος ο λαός σε λαϊκές συνελεύσεις που γίνονται σε τακτικές ημερομηνίες, μια ή δύο φορές το χρόνο, ημέρα Κυριακή. Η υπερκαπιταλιστική Ελβετία έσπρωξε την αστική δημοκρατία προς τη μεριά της Λαϊκής Δημοκρατία μέχρις εκεί που μπορούσε να επιτρέψει το καπιταλιστικό σύστημα οργάνωσης της οικονομίας.
____________________________________________________________________
πηγη: «Λαοί της Ευρώπης» Βασίλης Ραφαηλίδης
Paradise Lost Thesis 