(Της Φρόσως Χατόγλου* )
Πάλι, κι αυτή τη νύχτα ο ίδιος εφιάλτης και μάλιστα με την ίδια ένταση, το ίδιο άγχος: έχω εξετάσεις και αργώ και δεν έχω στυλό και δεν βρίσκω την αίθουσα και…
Κοντεύω τα 50 κι ακόμα το σχολείο με κυνηγάει. Κρυμμένο στο σκοτεινό υποσυνείδητο της ύπαρξής μου μολύνει τον ύπνο μου τη νύχτα, υπονομεύει τις πράξεις μου τη μέρα, ανατρέπει τις προσπάθειές μου να
αλλάξω κάτι απ’ τον εαυτό μου. Μάταιο. Το χαστούκι της πρώτης μου δασκάλας επειδή δεν ήξερα την προπαίδεια θα στοιχειώνει πάντα τη σχέση μου με τα μαθηματικά. Η περιφρόνηση της καλλιτεχνικής μου
φυσιογνωμίας θα σημαδεύει ως το τέλος την ψυχολογία μου ως ατόμου αταίριαστου και άμοιαστου. Κι αν η σωματική βία καταργήθηκε – σχεδόν!- από το σχολείο, δεν καταργήθηκε όμως ποτέ η ψυχολογική βία. Αυτή που είναι σύμφυτη με κάθε γενικευμένο, ισοπεδωτικό, ενιαίο σύστημα, με κάθε εξομοιωτική τακτική.
Καλοκαίρι. Άλλη μια σχολική χρονιά τέλειωσε. Τέλειωσε; Ή μήπως προίκισε δια βίου τους μαθητές με σύνδρομα κι απωθημένα;
Αναρωτιέμαι, ποια θα είναι η τύχη των δεξιόστροφων παιδιών που υπέστησαν τον πνευματικό βιασμό μιας «αριστερόστροφης» εκπαίδευσης;
«Τα παιδιά που λειτουργούν με το δεξί ημισφαίριο σκέφτονται παρορμητικά, με τη διαίσθηση δηλαδή και όχι με την ψυχρή λογική…Συνήθως τα κατηγορούμε ότι μαθαίνουν παπαγαλία το μάθημα, όταν δεν μπορούν να εξηγήσουν το πού, το πώς και το γιατί αυτών που λένε. Άδικα όμως. Λειτουργούν διαισθητικά. Αυτός είναι ο τρόπος σκέψης τους». «Με λίγα λόγια το αριστερό και το δεξί ημισφαίριο ακολουθούν διαφορετικούς τρόπους σκέψης το καθένα. Δεν προσεγγίζουν δηλαδή την πραγματικότητα με τον ίδιο τρόπο». « Τι γίνεται με τα παιδιά που μαθαίνουν το ολικό πρώτα και μετά το μερικό; Τι γίνεται με το παιδί όταν δεν μπορεί να συλλαβίσει και μαθαίνει τις λέξεις πρώτα σαν ολοκληρωμένο σύνολο φθόγγων; Συνήθως φτάνει μέχρι την τρίτη τάξη κάνοντας συλλαβισμό, χωρίς ουσιαστικά να έχει πάρει τις βάσεις, ώστε να μπορεί να διαβάσει. Απ’ αυτό το σημείο και πέρα αρχίζει να διαγράφεται και η αποτυχημένη του πορεία στο σχολείο». « Τα παιδιά που λειτουργούν με το δεξί ημισφαίριο προσπαθούν να αλλάζουν το περιβάλλον που ζουν με κάθε τρόπο, έτσι ώστε να ικανοποιεί τις ανάγκες τους. Αυτή η τάση συχνά ερμηνεύεται σαν εκδήλωση προβληματικής συμπεριφοράς»
(Καλή τύχη Αγαπητέ. Θα θυμάμαι πάντα με πόση…δεξιοτεχνία το αριστερό σου χεράκι χειριζόταν τις
κούκλες στο κουκλοθέατρο.)
Ποιο θα είναι το μέλλον των παιδιών με δημιουργική σκέψη που αγνοήθηκαν, παρεξηγήθηκαν ή στιγματίστηκαν;
« …Οι κλίμακες γενικής νοημοσύνης μετρούν την ικανότητα πρόσκτησης γνώσεων και τη λογικότητα του ανθρώπου, ενώ αφήνουν εντελώς αδιάγνωστες την εφευρετικότητα και την πρωτοτυπία, δηλαδή τη δημιουργικότητα του ανθρώπου». « Μόνο το 1/3 των δημιουργικών παιδιών ανήκουν συγχρόνως και στην
ομάδα των έξυπνων παιδιών. Με άλλα λόγια όταν χρησιμοποιούμε ως μοναδικό κριτήριο για την επιλογή των ευφυών παιδιών μόνο τις κλίμακες γενικής νοημοσύνης, χάνουμε τα 2/3 των δημιουργικών παιδιών». « Έχει διαπιστωθεί ότι περί την Δ’ τάξη τα παιδιά παρουσιάζουν μια αισθητή κάμψη στις δημιουργικές τους ικανότητες. Ενώ στις προηγούμενες ηλικίες υπάρχει μια αυξανόμενη πρωτοτυπία στις συλλήψεις και δράσεις του παιδιού, περί το 9ο έτος παρατηρείται μια απότομη πτώση. Το φαινόμενο αυτό πρέπει να αποδοθεί κυρίως στη διαδικασία της κοινωνικοποίησης και της συμμόρφωσης»
(Καλή τύχη Σιδερή. Θα κρατήσω ενθύμιο την καταπληκτική ζωγραφιά σου με τη φλεγόμενη εκκλησία που κανείς δεν κατάλαβε.)
Ποια θα είναι η εξέλιξη των υπερκινητικών παιδιών που είχαν την ατυχία να φέρουν σε δύσκολη θέση το σωφρονιστικό έργο της εκπαίδευσης;
« Η πιο εμφανής επίδραση της ΔΕΠ-Υ ( Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητα) εντοπίζεται στην κινητική συμπεριφορά. Ένα από τα χαρακτηριστικά του παιδιού με ΔΕΠ-Υ είναι η υπερκινητικότητά του, δηλαδή η αυξημένη κινητική του δραστηριότητα, ακόμη και σε περιστάσεις όπου αυτή η συμπεριφορά δεν επιτρέπεται, όπως για παράδειγμα στο σχολικό πλαίσιο. Αυτό το στοιχείο της συμπεριφοράς είναι ιδιαίτερα ενοχλητικό για το κοινωνικό περιβάλλον του παιδιού με ΔΕΠ-Υ. Συχνότερα όμως είναι πολύ πιο οδυνηρό για το ίδιο το παιδί, που αδυνατεί να συμπεριφερθεί όπως απαιτούν οι περιστάσεις, ενώ ακόμη και όταν τα καταφέρει, ταλαιπωρείται αφάνταστα, αισθάνεται έντονη δυσφορία και δεν μπορεί να παραμείνει ήσυχο για μεγάλο χρονικό διάστημα».
« Η σχολική ηλικία είναι η περίοδος κατά την οποία προδιαγράφεται η πορεία του παιδιού με ΔΕΠ-Υ στην υπόλοιπη ζωή του. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου το παιδί καλείται να μάθει να ελέγχει τις δυσκολίες του, προκειμένου να προσαρμοστεί ικανοποιητικά στο σχολικό πλαίσιο, να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της σχολικής μάθησης, να διαμορφώσει ρεαλιστική εικόνα για τις δυνατότητές του και να δημιουργήσει θετικές διαπροσωπικές σχέσεις. Αν έχει την κατάλληλη στήριξη και βοήθεια, τότε η πορεία του στους την εφηβεία και την ενηλικίωση μπορεί να είναι ομαλή. Εάν όμως δεν συμβεί κάτι τέτοιο και το παιδί βιώσει έντονη αποτυχία στους παραπάνω τομείς, τότε η κατάσταση είναι πολύ πιθανό να επιδεινωθεί και το παιδί στην εφηβεία του να αντιμετωπίσει νέες δυσκολίες και μεγαλύτερους κινδύνους»
(Γιωργάκη μου, θα θυμάμαι πάντα τα ματωμένα σου δάχτυλα με την ονυχοφαγία, όπου εκτόνωνες τηνκαταπιεσμένη σου ζωντάνια.)
Κι ακόμα, τι θα απογίνουν τα παιδιά από μη ευνοημένα κοινωνικά στρώματα που έδωσαν την άνιση μάχη της… εξομοίωσης; Κι εκείνα τα παιδιά με τόσες διαφορετικές νοητικές αποκλίσεις που στριμώχτηκαν όλα μαζί στα ειδικά σχολεία; Κι εκείνα τα αδικημένα ευφυή που υποχρεώθηκαν να φρενάρουν γιατί το όχημα της εκπαίδευσης έχει μια δεδομένη ταχύτητα; Τα ταλέντα της τέχνης και του αθλητισμού που αγνοήθηκαν; Τα αλλόθρησκα, τα αλλοεθνή, τα αλλόγλωσσα που τους φόρεσαν τη μάσκα του «ξένου»; Πονά και πληγώνει το θέμα της παιδείας. Τι να κάνουμε; Να καταργήσουμε τα σχολεία και να αφήσουμε τα παιδιά να μεγαλώσουν στη φύση, όπως πρότεινε προφητικά ο Ρουσσώ;
Μα κοινωνικοποιούνται και μαθαίνουν γράμματα, θα πει κάποιος. Κι όμως, «Καθημερινά πληθαίνουν εκείνοι που, ενώ διδάχτηκαν ανάγνωση, παρουσιάζουν σημαντικές δυσκολίες στην κατανόηση όσων διαβάζουν. Δίπλα μας, ανάμεσά μας ακόμη και μέσα στα σχολεία μας – έρευνα έδειξε ότι το 17% των μαθητών της Ε’ και Στ΄ τάξης δημοτικού της περιοχής του Ηρακλείου διάβαζε μηχανικά και χωρίς να είναι σε θέση να κατανοήσει ένα σχετικά απλό κείμενο – πολλαπλασιάζονται μέρα τη μέρα εκείνοι που, ενώ «έμαθαν» γραφή και ανάγνωση, προτίμησαν να μην τις χρησιμοποιήσουν και κατά συνέπεια να τις «ξεχάσουν», εκείνοι που ενώ γνώρισαν το βιβλίο επέλεξαν να διακόψουν κάθε επαφή μαζί του»
Μήπως να μην γενικεύουμε την απογοήτευση, μήπως πρόκειται για ελληνικό φαινόμενο; « Ο τύπος του idiot savant (του σοφού βλακός) που λένε οι Γάλλοι, καλλιεργείται συστηματικά από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα…Πού θα πάει αυτή η κατάσταση; Πότε και πώς θα αντιμετωπιστεί; Όλοι οι άλλοι
πειραματίζονται, αποτυχαίνουν στον έναν τομέα, πετυχαίνουν στον άλλο, έχουν αδύνατα, αλλά έχουν και ισχυρά σημεία, χάνουν ή κερδίζουν σε μια συνεχή προσπάθεια βελτίωσης, πάντως κάπου προχωρούν. Εδώ, στη χώρα αυτή υπάρχει μια καθολική όχι πια στασιμότητα, αλλά οπισθοχώρηση στον τομέα της Παιδείας. Η παρεχόμενη γνώση είναι τόσο ανεπαρκής, αποσπασματική, ασυστηματοποίητη, παρελθοντολογική. Και όχι μόνο ετοιμάζουμε ανθρώπους που έχουν προσλαμβάνουσες μιας παρωχημένης εποχής, αλλά και ανθρώπους παθητικοποιημένους, ανίκανους να σκεφτούν δημιουργικά και παραγωγικά»
Κι όμως, κάποτε εδώ, σ’ αυτή τη χώρα, γεννήθηκε το ιδανικό της αγωγής μέσα από τα σπλάχνα της Φιλοσοφίας: Σωκράτης, Πλάτων, Αριστοτέλης, Επίκουρος. Μήπως, λοιπόν, εδώ βρίσκεται το πρόβλημα; Στο ότι η σύγχρονη ελληνική εκπαίδευση έχει γυρίσει συνειδητά την πλάτη στη φιλοσοφική της μήτρα; Το 1969 στη Γαλλία μετατρέπεται νομοθετικά η ορολογία Γενική Παιδαγωγική σε Φιλοσοφία της Παιδείας. Στην Ελλάδα ο κλάδος αυτός είναι ακόμη σχεδόν άγνωστος, ενώ στην Ευρώπη αποτελεί τη βάση του εκπαιδευτικού συστήματος. Τι πρέπει λοιπόν να κάνουμε;
Επί του παρόντος δεν θα εκφέρω γνώμη.
Θα εκφράσω όμως μια πολλαπλή συγγνώμη.
Συγγνώμη Αντώνη που δεν σου έδωσα το χρόνο που έπρεπε. Συγγνώμη Δημήτρη που δεν σε άφησα να παίξεις όσο ήθελες. Συγγνώμη Θοδώρα που δεν είχα πάντα το κέφι να τραγουδήσουμε και να χορέψουμε.
Συγγνώμη Αγγέλα που σε έκανα να πλήξεις. Συγγνώμη Βιργινάκι που δεν είχα πάντα την υπομονή που χρειαζόσουν. Συγγνώμη Σιδερή που δεν σου έδωσα όση αγκαλιά ζήταγες. Συγγνώμη Σταματούλα που σε πίεζα να τελειώσεις πιο γρήγορα. Συγγνώμη Αντωνάκη που με κούραζε η φλυαρία σου. Συγγνώμη Δημητράκη για τις ερωτήσεις σου που άφησα αναπάντητες.
Καλή τύχη παιδιά μου στα δύσβατα μονοπάτια της Παιδείας και της ζωής…
______________________________________________________________________________________________________________
πηγή: http://www.cpe.gr/periodiko/mporei_na_vgei_to_paidi.pdf
* Η Φρόσω Χατόγλου είναι Συγγραφέας / Νηπιαγωγός και υπηρετεί στο ΚΠΕ Ομηρούπολης Χίου
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Το ανωτέρω κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του Ομίλου Επιμόρφωσης Γονέων (Βροντάδος Χίου) «Τα παιδιά μας κι εμείς» φ. 102
Paradise Lost Thesis 